Salutogeen ontwerpen is revolutionair

01 sep Salutogeen ontwerpen is revolutionair

Onlangs ben ik geïnspireerd door een ontwerpstroming die op mijn pad kwam: Salutogeen ontwerp. Dit betekent ontwerpen vanuit gezondheid en niet vanuit ziekte.

Het woord “salutogenese” komt van het Latijnse salus (gezondheid) en het Griekse genesis (oorsprong). Aaron Antonovsky ontwikkelde deze term in 1979 bij zijn studie “hoe mensen met stress omgaan en gezond blijven”. Een salutogene benadering van gezondheid richt zich op factoren die een betere gezondheid en welzijn actief bevorderen, in plaats van zich uitsluitend te concentreren op factoren die ziekte veroorzaken (pathogene benadering). Een ideale staat van gezondheid, wordt bereikt door het aanpakken van de oorzaken van ongezondheid, niet door simpelweg de behandeling van een ziekte, zegt Antonovsky.

Hieronder leg ik de principes uit van salutogenese:

Gevoel van samenhang

Het “Gevoel van Samenhang” is een theoretische uitleg voor de rol van stress in menselijk functioneren. Antonovsky’s onderzoek toont aan dat het gevoel van samenhang positieve gezondheidseffecten teweegbrengt. Het gevoel van samenhang bestaat uit drie onderdelen:

• Begrijpelijkheid: het idee dat dingen gebeuren op een ordelijke en voorspelbare manier en het gevoel dat je de gebeurtenissen in je leven kan begrijpen en redelijk kan voorspellen wat er in de toekomst zal gebeuren.
• Beheersbaarheid: het idee dat je toegang hebt tot de vaardigheden, de ondersteuning, de hulp, of de middelen die nodig zijn, dat je ervaringen beheersbaar zijn en je dingen die je overkomen onder controle hebt.
• Zinvolheid: het idee dat dingen in het leven echt de moeite waard zijn en dat er een goede reden is waarom iets gebeurt.

Volgens Antonovsky is het derde element is het belangrijkste. Als iemand gelooft dat er geen reden is om uitdagingen aan te gaan dan zal hij geen motivatie hebben om een gebeurtenis te begrijpen en deze te beheersen.

Het is misschien moeilijk voor te stellen dat deze principes de gezondheid van een gebruiker kunnen verbeteren in een gebouw, salutogeen ontwerp is echter al toegepast in de architectuur van zeer toonaangevende zorginstellingen en ziekenhuizen over de hele wereld, en uiteindelijk heeft deze theorie heeft de potentie om de ontwerpwereld op zijn kop te zetten en ik denk dat het absoluut de moeite waard is om dit te vertalen naar kantooromgevingen.

Gezond ontwerp

Salutogene ontwerpbeslissingen kunnen helpen bij het voorkomen chronische aandoeningen zoals obesitas, diabetes en hart- en vaatziekten. Het lijkt misschien ingewikkeld, maar het is vaak logisch nadenken. Begrijpelijkheid gaat vooral om oriëntatie (waar bevind ik me in het gebouw en ten opzichte van de buitenwereld) en way-finding. Beheersbaarheid van een ruimte kan je vertalen in controle hebben over je omgeving, dit kan al zijn door middel van je eigen lichtschakelaar. Zinvolheid is een abstracter begrip, maar door middel van ‘doorkijken’ in een gebouw kan je mensen aantrekken om naar een ander deel te bewegen. Om mensen uit te dagen om meer te bewegen kan je ook trappen centraal naar voren laten komen en liften minder opvallend in het gebouw plaatsen. In kantoorgebouwen kan je doucheruimtes plaatsen, zodat werknemers op hun (race)fiets naar het werk kunnen of zelf in de pauze even kunnen trainen.

Naast het bevorderen van de lichamelijke gezondheid passen de aanhangers van salutogeen ontwerp ook manieren toe om het psychisch en sociaal welzijn te verbeteren. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van geabstraheerde vormgeving, gezien onze natuurlijke neiging om in metaforen te denken. Simpel vertaald kan je vertrouwen in een ruimte genereren door het principe van een boom als beschermend element. Dit kan je in een ruimte toepassen door in een atrium bijvoorbeeld een grote parasol te plaatsen.

De principes van salutogeen ontwerpen zijn er klaar voor om verder uitgewerkt en toegepast te worden binnen de ontwerpwereld van interieurarchitectuur, ze zijn bijzonder omdat ze gebaseerd zijn op wetenschappelijk onderzoek dat ons laat inzien hoe onze gezondheid wordt beïnvloed door omgevingen. Graag verneem ik je reactie onderaan de blog.

Aantal keer gelezen

(1213)